Bijen (1705)

dinsdag 26 juni 2007


Bernard Mandeville 91670-1733), eerst Rotterdammer, daarna Londenaar, is werelberoemd geworden met een nieuwe maatschappijleer. Hij legde die neer in zijn Fabel van de Bijen (1705).

Die leer, of overtuiging, wordt heimelijk aangehangen door alle politici en bestuurders.

Wat zegt Mandeville? Dat het heel goed is om publiek allerlei moraal te verkondigen, maar dat het welzijn van de staat in essentie afhangt van ondeugd. Dat wil zeggen: van de neiging tot criminaliteit en wetteloosheid; van de zelfzucht en van het eigenbelang. De wens allerlei verboden of onwenselijke dingen te doen hoort bij het wezen van de mens. Daar zijn complete industrieën, beroepstakken van afhankelijk. Die brengen geld in het laatje bij de staat.

Bestuurders moeten daar gebruik van maken.

Voorbeeld: mode is zinloos maar houdt talloze mensen bezig, tevreden en aan het werk. Prostitutie is fout; maar het levert veel belastinggeld op.

(Mandeville doet op dit laatste terrein ergens een interessante suggestie. Hij zegt dat de klant meer zou moeten betalen - en de staat dus meer geld krijgen - naarmate het meisje mooier is. Ik weet niet of het verstandig is deze suggestie door te geven aan iemand van de SP of zo’n soort partij, want zoals bekend bestaat daar wantrouwen met betrekking tot door de natuur verstrekte talenten. Bij acceptatie van die suggestie worden die arme meiden straks elke week ook nog es gecontroleerd op schoonheid. Dan krijgen we natuurlijk ook eerst talloze commissies die uitzoeken hoe schoonheid gedefinieerd moet worden. Dat zou Mandeville misschien wel goed vinden want wie in een commissie zit heeft een baantje.)

Kortom, zoals Mandeville zegt: ‘Private vices, public benefit’. Doe kwaad, want iedereen profiteert. De machinerie van de samenleving blijft aldus in beweging; geld en baantjes circuleren.

Dus niet kwaad worden als, wanneer er bij u ingebroken wordt en u de indringer een mep gegeven hebt, u wegens mishandeling voor het gerecht gesleept wordt en niet de inbreker. Die wet dient er namelijk eigenlijk alleen maar toe, om juristen en consorten werk te geven; niet om de inbreker te pakken of te bestraffen. En die juristen betalen weer belasting.

En ook niet boos worden als u niet in Amsterdam kunt wonen omdat daar geen koopwoningen zijn, maar vooral (75%) huurwoningen. Die huurwoningen worden gesubsidieerd door de PvdA die veel eigen hulpbehoevend stemvee wenst in de hoofdstad (in een vergelijkbaar proces zorgde het CDA decennia lang voor onnodige subsidies voor de boeren). Zonder dat soort stemmers zou het redelijk rustig zijn in Amsterdam. Maar dan heeft u ’s ochtends geen nieuws in de krant over allerlei wanorde. Journalisten raken brodeloos, buurtregisseurs en hulpverleners hebben niets te doen, bouwvakkers hoeven niets te herstellen. Zelfs de apotheek op de hoek mist dan inkomsten omdat Ed van Thijn geen nieuw hoestdrankje nodig heeft, alvorens hij weer es een verklaring gaat afleggen dat het allemaal komt omdat zijn stemvee te weinig geld heeft om FEBO-kroketten te kunnen trekken om drie uur ’s nachts, en dat we allemaal een beetje tolerant moeten zijn want februaristaking wawawah.

Zo werkt alles. Op de preekstoel en in het parlement moet je natuurlijk iets anders beweren - maar Mandeville wist al hoe het werkelijk zat.