dinsdag 10 juli 2007
Er bestaat een bijzondere leerstoel voor de geschiedenis van de psychiatrie. Dat is een goede zaak. Dergelijke leerstoelen vullen vaak hiaten in de wetenschap op. Joost Vijselaar aanvaardde het bijbehorende hoogleraarschap, 23 mei 2007, met de rede ‘Psyche en elektriciteit’.
Elektriciteit? De welingelichte dixhuitièmist zal een verband vermoeden met het buitengewoon grondige en leesbare proefschrift van Vijselaar, De magnetische geest. Dierlijk magnetisme 1770-1830 uit 1999.
Dat verband wordt ook hier zichtbaar. Vijselaar beschrijft de huidige methode van TMS, ofwel Transcraniële Magnetische Stimulatie, waarbij via pulsen van een magnetisch veld, ernstig depressieve patiënten behandeld worden met aantoonbaar gunstige gevolgen zonder nare bijverschijnselen.
In de loop van het betoog komt de protowetenschappelijke geschiedenis van behandeling door elektriciteit/magnetisme aan de orde. Deze geschiedenis begon toen Francis Hauksbee in 1706 te Londen merkte dat een vacuumgezogen glazen bol van binnen oplichtte wanneer die met de handen werd aangewreven. Hauksbee meende dat een uit het glas afkomstige ‘electric spirit’ het licht teweegbracht.
Later in de achttiende eeuw werd de toepassing van elektriciteit voor medische doeleinden populair. De geschiedenis daarvan is nu redelijk bekend. Maar heel veel later, rond 1978, wordt behandeling via elektroshock om maatschappelijke en culturele redenen tijdelijk controversieel. Vijselaar:
‘Het is de vraag of de spanning die nu tussen [de twee uitersten van de fysica en de psyche] ervaren wordt, en de angst die daar mogelijk uit voortkomt, tegenwoordig misschien sterker gevoeld worden dan in de achttiende eeuw, toen elektriciteit nog ‘levensnabij’ was. De elektriciteit leverde daarbij in de loop der tijd een onuitputtelijk reservoir aan beelden, metaforen en symbolen op.’ (1)
(1) P. 22.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten