Wiki en Verlichting

woensdag 15 augustus 2007

Bij terugkomst zag Herkauwer, in de NRC van afgelopen zaterdag, een verontwaardigd stuk van Ewoud Sanders. Ewoud was heel boos. Hij had in Wiki een erg fout lemma gevonden over achtergrond, betekenis en herkomst van het begrip ‘komkommertijd’. Hij had daarop een veel beter lemma ontworpen en ingediend. Dat mag bij Wiki.

Ewoud kijkt een paar dagen later. Het oude lemma is in volle glorie hersteld. Hij vraagt de redactie naar het waarom. Complete stilte.

Hier werd Herkauwer ietwat giechelig van. Hij heeft namelijk nooit begrepen waarom velen zo joechheiërig doen over Wiki. Het ding is goed voor enkele basische jaartallen. Voor de rest is het niet of nauwelijks bruikbaar. Doorgaans hebben bijdragers noch overzieners enig benul van de huidige stand van zaken van onderzoek. Belangrijker: zij hebben er evenmin enig idee van men hoe daar achter komt. Met andere woorden, de hele onderzoekshouding en -ervaring die zo nodig is bij een encyclopedieschrijvers, ontbreekt veelal.

Gevolg: wat men meedeelt is vaak handboekenkennis, van rond 1950. Voor de Nederlandse letteren betekent dat dat men in staat is terug te vallen op de DBNL, en via de DBNL gebruik maakt van het hyperrecente lexicon (1987) van Van Bork en Verkruijsse. Dat werk is zelf weer een nijvere plundering van zeer oude handboeken. Het geeft zelfs de stand van zaken van 1987 op geen stukken na weer.

Kijkt u zelf eens bij uw geliefkoosde auteurs of begrippen. Dat is zeer vermakelijk. Bij Kinker bijvoorbeeld vindt u niet de studies en proefschriften en tekstedities van de laaste 25 jaar, maar wel: Kinker is een volgeling van Spinoza (???). Bij zijn vijf bekendste werken behoort zoiets als ‘De jonge Kloë’. Daarvan kijkt zelfs de Kinkerspecialist verrast op. Welke tekst mag dat zijn? Welke betekenis heeft die?

Dit lemma is trouwens begonnen door iemand die zich noemt: Sherlock Holmes. Herkauwer vreest dat deze Holmes vaak de klep van zijn Sherlock-pet over de ogen gevallen is. Wanneer hij bekijkt wat deze Holmes aan andere bijdragen heeft, stuit hij op beschrijvingen van enkele Amsterdamse buurten. Zoals de Kinkerbuurt. Holmes is blijkbaar daarna begonnen aan een amateuristisch biografisch uitstapje.

Ander voorbeeld. Zoekt u het lemma Verlichting eens op. Een enkele zin kan met enig nadenken nog zinvol geïnterpreteerd worden. ‘Het tegenovergestelde van de visie van de Verlichting wordt wel obscurantisme genoemd.’ Verder veel tenenkrommende slechtverteerde onzin over de volgelingen van Descartes (blijkbaar zijn die verlicht) die tegen Tacitus waren maar wel dol op archeologische vondsten en Egyptische bronnen. Je moet echt thuiszijn in dit tijdvak om te begrijpen wat de auteur-obscurantist gelezen moet hebben, en hoe hij dat zonder enig eigen begrip overheveld heeft in zijn Wiki-teiltje.

Oh ja - er worden bij dit lemma drie of vier bronnen (secundaire literatuur) opgegeven. Daarbij twee werken door Jonathans Israel. Goed. En een werk, van een aan Herkauwer onbekende auteur, over de boeddhistische verlichting.

Op die manier moet het natuurlijk een vergissing genoemd worden dat de jaarverslagen van een bekende lichtfabriek in het Zuiden des lands ontbreken.

Zeg niet: doe dat dan beter! Op die manier heeft Herkauwer - iedereen trouwens - 176 extra levens nodig. En als hij Ewoud mag geloven, moet hij dan eindeloos ruzie gaan maken met een of ander lid van de Wiki-top. Die heeft immers de hele AO-reeks uit 1950 in zijn kast staan, en weet dus veel beter dan Herkauwer of uzelf wat er aan de hand geweest is.