Potocki (1761-1815) en Alfons van Worden (1805)

maandag 21 mei 2007

Waar Herkauwer een beetje hoofdpijn van krijgt is de situatie rond de Poolse edelman Jan Potocki, en de hoofdfiguur met de Nederlandse naam in Potocki’s roman Premier Decameron. Histoire d’Alphonse van Worden. Manuscrit trouve a Saragosse, gepubliceerd Petersburg 1805.

Die Jan Potocki was een verlicht Pools edelman met democratische ideeen. In 1787 doet hij in de Republiek mee met de patriotten. Ook hij vlucht naar Frankrijk. Hij zou door Turkije, Egypte, Rusland, Marokko, Spanje en Azie gereisd hebben.

Over de drukgeschiedenis van die roman vindt men voornamelijk verwarde berichten. Er moet een tweede (?) druk zijn in 2 dln., Parijs 1813, waarvan deel II heet: Les dix [soms: 14!] journees de la vie d’Alphonse van Worden. Dat laatste is in 1974 bij ons vertaald als Veertien dagen uit het leven van Alfons van Worden. Ergens zou nog een ongekuist manuscript rondslingeren.

Het is een soort 100-en-1 nacht (nu ja, 14 nachten in dit geval), met allerlei verhalen vol avontuurlijke gebeurtenissen, vaak echt griezelig en romantisch. Volgens het voorwoord zou het een Spaans manuscript zijn, door een Frans officier gevonden tijdens het beleg van Saragossa (1805). Van dat beleg weet u natuurlijk al alles.

De hoofdfiguur van die verhalen is dus Alfons van Woerden. Uit de tekst blijkt dat deze kapitein is van de Waalse garde onder Filips V (koning van Spanje 1700-1746). De officieren van die Waalse garde behoren tot een wat ketters volk. Ze hebben blond haar en blauwe ogen. Alfons is van oude familie. Hun erfdeel was een leengoed Worden. ‘behorend tot het gebied van Bourgogne en midden in de Ardennen gelegen’. In dat familieverband komt ook Bouillon ter sprake, Doornik, Spa, een reis naar Holland, en een vertrek van Alfons naar Spanje via Vlissingen.

Dit is een raar hutspotje. Heeft Potocki bij zijn Nederlandse patriotten van alles opgepikt? Is Worden Woerden? Toen Nederlandse divisies Napoleon ondersteunden bij diens veldtochten in Spanje,, vochten ze toen ook in 1805 bij Saragossa? Is er ergens een archief-Potocki? Komt hij voor in patriotse archieven?

Tot nu toe vindt Herkauwer alleen behoorlijk onbetrouwbaar gekakel in allerlei talen. Is er iemand die een echt goede biografie kent? Liefst niet in het Pools, want de verteringsmogelijkheden zelf van Herkauwer kennen grenzen.