Moniteur Batave (1798) (1)

donderdag 3 januari 2008

Wie in ’s hemelsnaam wil in Frankrijk, in 1796, geïnformeerd worden over wat er gebeurt in de Nationale Vergadering van de Bataafse Republiek?

Die vraag kwam bij Herkauwer op toen hij een exemplaar in handen kreeg van Liberté, égalité, fraternité. Le moniteur Batave (UBL 497 A 19). Er schijnen geen andere exemplaren van dit blad in de Nederlandse bibliotheken voorhanden te zijn. Het blad wordt ook niet genoemd in Joost Rosendaals werken over en rond de patriotten.

In deze UBL-band een prospectus van deze periodiek, alsmede de nrs. 1-59, over de periode 8 maart - 14 juni 1796. Hieronder enkele gegevens uit dat prospectus, en daarna nog wat dorre maar misschien nuttige gegevens, ten behoeve van onderzoek door anderen.

Dat prospectus beslaat vier bladzijden en geeft, na een lang excurs over de interssante tijden waarin men leeft, slechts als reden voor de onderneming:

‘Si la Révolution Françoise rendit toute l’Europe attentive, la révolution Batave fixera pareillement les regards de l’observateur curieux: nuancé différemment par une suite du caractère National, elle offrira sans doute aussi, des tableaux intéressans [...]. En vertu de cette considération, on se propose la rédaction d’une feuille périodique, qui sous le titre de Moniteur Batave, renfermera les évenémens les plus remarquables de la nouvelle République’.
Namen worden niet genoemd. Kennelijk betreft het een collectief. De laatste regel van de gweone tekst luidt: ‘Le Moniteur Batave s’imprimera à La Haye, aux dépens des rédacteurs, & se distribuera deux fois par semaine’. Verder volgen nog wat opmerkingen over omvang (8 blzz.) en prijs (fl. 15 per jaar, of naar rato) en dat men zal beginnen zo gauw de Nationale Vergadering met haar zittingen begint.

Is dit blad dus bedoeld voor de Franstaligen binnen de Republiek? Misschien wel, maar blijkens het in deze prospectus volgende colofon is het wel degelijk mede of vooral bedoeld voor Frankrijk en de verdere Franstalige markt binnen Europa. Dat vindt Herkauwer wat mysterieus. Zouden er echt zoveel patriotten in die gebieden zijn blijven hangen, na 1795? Of werd dit blad gesubsidieerd door de Franse regering? Of wil men echt weten wat er in de Republiek gebeurt? Hoe zit dit?

De inhoud laat zien dat deze periodiek vrijwel geheel in beslag genomen wordt door een verslag-sec (het zijn haast notulen) van de zittingen van onze Nationale vergadering. Een heel enkele keer sluipt er eigen berichtgeving in, vooral wanneer er dit jaar spannende situaties ontstaan in de Republiek (zoals de strijd met de ‘aristocraten’ te Rotterdam, het kanonniersoproer te Amsterdam, de troebelen in Friesland). Er lijkt enige afkeer te bestaan van de moderaten, terwijl er daarentegen sympathie bestaat voor de radicaler ‘Clubistes’.
Nadere studie zou hier meer licht op kunnen werpen.